Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler

*Ceza Hukuku, Türk hukuk sisteminde kamu hukuku ayrımında yer alıp, maddi ve şekli olarak iki temel alandan oluşmaktadır.

*Ceza Hukukunun işlevi, Gerçek kişilerin davranışlarının oluşturduğu suça ilişkin yaptırımları belirleyen hukuk normları bütünüdür. Ceza normları bu yaptırımlarda uygulanacak en son çare olarak karşımıza çıkmaktadır.

*Ceza Kuralları ve Özellikleri, Ceza normları gerek maddi ceza hukuku gerekse ilgili cezai kanunlar ve Olağanüstü Hal Cumhurbaşkanı Kararnamesi gibi hukukun temel ilkelerine uygun normlar bütünüdür. Ceza Normlarının Özellikleri ise;

-Devlet eliyle yapılması, Emredici olması, Açık ve anlaşılır olmasıdır.

*Ceza Hukuk Dalının Amacı, Suç işlenmesini önlemek amaçlı yaptırımlar bütünüdür.

*Ceza Hukukunun Kaynakları, Anayasa, Uluslararası Antlaşmalar, TCK, CMK, CGTİK ve ilgili özel ceza mevzuatı olarak adlandırılabilir.

*TCK Tanımları

5327 S. K. Md.6 TCK Tanımlar:

(1) Ceza kanunlarının uygulanmasında;

1. a) Vatandaş deyiminden; fiili işlediği sırada Türk vatandaşı olan kişi,
2. b) Çocuk deyiminden; henüz onsekiz yaşını doldurmamış kişi,
3. c) Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir

surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi,

1. d) Yargı görevi yapan deyiminden; yüksek mahkemeler, adlî ve idarî mahkemeler üye ve hakimleri ile Cumhuriyet

savcısı ve avukatlar, (1)

1. e) Gece vakti deyiminden; güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam

eden zaman süresi,

1. f) Silah deyiminden;
2. Ateşli silahlar,
3. Patlayıcı maddeler,
4. Saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış her türlü kesici, delici veya bereleyici alet,
5. Saldırı ve savunma amacıyla yapılmış olmasa bile fiilen saldırı ve savunmada kullanılmaya elverişli diğer şeyler,
6. Yakıcı, aşındırıcı, yaralayıcı, boğucu, zehirleyici, sürekli hastalığa yol açıcı nükleer, radyoaktif, kimyasal,

biyolojik maddeler,

1. g) Basın ve yayın yolu ile deyiminden; her türlü yazılı, görsel, işitsel ve elektronik kitle iletişim aracıyla yapılan

yayınlar,

1. h) İtiyadi suçlu deyiminden; kasıtlı bir suçun temel şeklini ya da daha ağır veya daha az cezayı gerektiren nitelikli

şekillerini bir yıl içinde ve farklı zamanlarda ikiden fazla işleyen kişi,

1. i) Suçu meslek edinen kişi deyiminden; kısmen de olsa geçimini suçtan elde ettiği kazançla sağlamaya alışmış kişi,
2. j) Örgüt mensubu suçlu deyiminden; bir suç örgütünü kuran, yöneten, örgüte katılan veya örgüt adına diğerleriyle

birlikte veya tek başına suç işleyen kişi,

Anlaşılır.

*Ceza Kanuna Hakim Olan Temel İlkeler,

Kanunilik İlkesi: Maddi ve Şekli olmak üzere iki tanedir. Türk Hukuk Sistemimizde kabul görenilke şekli kanunilik ilkesi olup kanunda açıkça belirlenmiş suç konularının cezalandırılması gerektiğini temsil eder.

Adalet Ve Kanun Önünde Eşitlik İlkesi:  Suç işleyen kişi hakkında işlenen fiilin ağırlığıyla orantılı ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunur. Ceza Kanununun uygulamasında kişiler arasında ırk, dil, din, mezhep, milliyet, renk, cinsiyet, siyasal veya diğer fikir yahut düşünceleri, felsefi inanç, milli veya sosyal köken, doğum, ekonomik ve diğer toplumsal konumları yönünden ayrım yapılamaz ve hiçbir kimseye ayrıcalık tanınamaz.

Kanunun Bağlayıcılığı İlkesi: Ceza Kanunlarını bilmemek mazeret sayılmaz. Fakat gerçekten oluşan hareket sonucu etki verdiği suça ağır bir şekilde sebep olmuyorsa ve suçun kanuni tanımındaki unsurları kast veya taksirle oluşmamışsa kişi bu hatasından yararlanabilir.

Hukuk Devleti İlkesi: Kişi Hak ve Özgürlüklerinin devletin Anayasası ve ilgili mevzuatınca güvence altına alındığı ilkedir.

Hümanizm İlkesi: Yaptırımlar ve ilgili ceza mevzuatı insan haklarına ve hukukun temel ilkelerine yanaşır bir biçimde olmalıdır.

Masumiyet Karinesi İlkesi: Bir kimse işlediği suç kesin ve sabit olarak anlaşılmadıkça, kişi masumdur.

Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi: Ceza sorumluluğu şahsidir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz. Tüzel kişiler hakkında ceza yaptırımı uygulanamaz. Ancak, suç dolayısıyla kanunda öngörülen güvenlik tedbiri niteliğindeki yaptırımlar saklıdır.

Kusur Sorumluluğu İlkesi: Ceza Hukukunun suç saydığı bir fiili bilerek ve isteyerek gerçekleştiren kişinin haiz olduğu özelliktir.

Tek Fiille Tek Ceza İlkesi: Kural olarak, failin işlediği suçtan sadece bir kez cezalandırılmasıdır.

*Ceza Hukukunun Uygulama Alanı,

Zaman Bakımından Uygulanması;

-Aleyhe Kanunun Geçmişe Uygulanma Yasağı

-Lehe Kanunun Geçmişe Uygulanma İlkesi

** Geçici ve süreli kanunlar bulundukları zaman aralığında uygulanmaya devam ederler.

** Zamanaşımı hükümleri için genel zamana bakımından uygulanma kuralları geçerlidir.

** İnfaz rejimine ilişkin kanunların uygulanması şu şekildedir: Hapis cezasının ertelenmesi, Koşulu Salıverilme ve Tekerrür hükümleri hariç infaz rejimine ilişkin kanunlar derhal uygulanır.

** Ceza Muhakemesi Kanunları derhal uygulanır.

Yer Bakımından Uygulanması;

-Türkiye’de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin kısmen veya tamamen Türkiye’de işlenmesi veya neticenin Türkiye’de gerçekleşmesi halinde suç, Türkiye’de işlenmiş sayılır. Suç;

 Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında,

 Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türk deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla,

Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya bu araçlarla,

 Türkiye’nin kıt’a sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı, İşlendiğinde Türkiye’de işlenmiş sayılır.

-Yabancı ülkede hüküm verilmesi

Türkiye’de işlediği suçtan dolayı yabancı ülkede hakkında hüküm verilmiş olan kimse, Türkiye’de yeniden yargılanır.

Yabancı ülkede Türkiye namına memuriyet veya görev üstlenmiş olup da bundan dolayı bir suç

işleyen kimse, bu fiile ilişkin olarak yabancı ülkede hakkında mahkûmiyet hükmü verilmiş bulunsa bile, Türkiye’de yeniden yargılanır.

Bir Türk vatandaşı, TCK md.13’te yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı bir yıldan az olmayan hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması ve Türkiye’de kovuşturulabilirliğin bulunması koşulu ile Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Suç, aşağı sınırı bir yıldan az hapis cezasını gerektirdiğinde yargılama yapılması zarar görenin veya yabancı hükûmetin şikayetine bağlıdır. Bu durumda şikayet, vatandaşın Türkiye’ye girdiği tarihten itibaren altı ay içinde yapılmalıdır.

-Bir yabancı, TCK Md. 13’te yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, Türk kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlıdır. Burada belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye’de bulunması halinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikayeti üzerine fail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır.

 Mağdur yabancı ise, aşağıdaki koşulların varlığı halinde fail, Adalet Bakanının istemi ile yargılanır:

Suçun, Türk kanunlarına göre aşağı sınırı üç yıldan az olmayan hapis cezasını gerektirmesi. Suçluların geri verilmesi anlaşmasının bulunmaması veya geri verilme isteminin suçun işlendiği ülkenin veya failin uyruğunda bulunduğu devletin hükûmeti tarafından kabul edilmemiş olması. Bu fıkra kapsamına giren suçtan dolayı yabancı mahkemece mahkûm edilen veya herhangi bir nedenle davası veya cezası düşen veya beraat eden yahut suçu kovuşturulabilir olmaktan çıkan yabancı hakkında Adalet Bakanının istemi üzerine Türkiye’de yeniden yargılama yapılır. Yalnız Bu fıkra kapsamına giren hâllerde rüşvet ve nüfuz ticareti suçlarından dolayı yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine bağlı değildir.

5237 S.K.

Md. 13- (1) Aşağıdaki suçların, vatandaş veya yabancı tarafından, yabancı ülkede işlenmesi halinde, Türk

kanunları uygulanır:

1. a) İkinci Kitap, Birinci Kısım altında yer alan suçlar.
2. b) İkinci Kitap, Dördüncü Kısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci, Altıncı, Yedinci ve Sekizinci Bölümlerde yer

alan suçlar.

1. c) İşkence (madde 94, 95).
2. d) Çevrenin kasten kirletilmesi (madde 181).
3. e) Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti (madde 188), uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılmasını

kolaylaştırma (madde 190).

1. f) Parada sahtecilik (madde 197), para ve kıymetli damgaları imale yarayan araçların üretimi ve ticareti (madde 200),

mühürde sahtecilik (madde 202).

1. g) Fuhuş (madde 227).
2. h) (Mülga : 26/6/2009 – 5918/1 md.)
3. i) Deniz, demiryolu veya havayolu ulaşım araçlarının kaçırılması veya alıkonulması (madde 223, fıkra 2, 3) ya da bu

araçlara karşı işlenen zarar verme (madde 152) suçları.

(2) (Ek ikinci fıkra: 29/6/2005 – 5377/3 md.) İkinci Kitap, Dördüncü Kısım altındaki Üçüncü, Dördüncü, Beşinci,

Altıncı ve Yedinci Bölümlerde yer alanlar hariç; birinci fıkra kapsamına giren suçlardan dolayı Türkiye’de yargılama

yapılması, Adalet Bakanının talebine bağlıdır

(3) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde yazılı suçlar dolayısıyla yabancı bir ülkede mahkûmiyet veya beraat kararı

verilmiş olsa bile, Adalet Bakanının talebi üzerine Türkiye’de yargılama yapılır.

Kişi Bakımından Uygulanması

Ceza Kanunu kişiler ayrım gözetilmeksizin herkese uygulanır fakat belli başlı bazı kişiler için bu normun istisnaları vardır.

-Cumhurbaşkanı

-Bakanlar

-Milletvekilleri

-Diplomatlar ve müstahdemleri

*Suç Ve Suçun İncelenmesi

Fail: Bir suçu işleyen gerçek kişiye verilen isimdir.

Mağdur: Suçtan doğrudan zarar gören kişiye verilen isimdir. Fakat her zaman suçtan zarar gören kişi mağdur olmayabilir.

Suçun Hukuki Konusu: İşlenilen suç doğrultusunda etkilenen asıl haktır.

-Suçun Maddi Konusu: Suçun konusu olan eşya ve insandır.

-Suçun Unsurları:

Suçun dört temel unsuru vardır. Bunlar maddi unsur, manevi unsur, tipiklik ve hukuka aykırılık terimleridir.

-maddi unsur: fail,mağdur,konu,hareket,nedensellik bağı ve neticedir.

-manevi unsur:kast,olası kast,basit taksir,bilinçli taksir,kusur yeteneği,kusurluluğu ortadan kaldıran haller

-hukuka aykırılık:kanun hükmünü icra, amirin emrini ifa, meşru savunma, zorunluluk(ıztırar) hali

*Suçun Ortaya Çıkış Biçimleri,

Teşebbüs: Kişi işlemeyi kastettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icraya başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamaz ise teşebbüsten dolayı sorumlu tutulur. Suça teşebbüs halinde fail, meydana gelen zarar veya tehlikenin ağırlığına göre, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine onüç yıldan yirmi yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine dokuz yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Diğer hallerde verilecek cezanın dörtte birinden dörtte üçüne kadarı indirilir.

Sözde (Hayali, Mefruz) Suç: Tipiklik unsuruna aykırı olarak kişinin gerçek olmayan kanundaki unsurlar oluşmadan gerçekleştiğini varsaydığı suç tipidir.

Gönüllü Vazgeçme: Fail, suçun icra hareketlerinden gönüllü vazgeçer veya kendi çabalarıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlerse, teşebbüsten dolayı cezalandırılmaz; fakat tamam olan kısım esasen bir suç oluşturduğu takdirde, sadece o suça ait ceza ile cezalandırılır.

*Suça Katılma, Kasıtlı olarak işlenen bir suça birden fazla kişinin iştirak ederek gerçekleştirmesi veya tamamlamasıdır.

-Asli iştirak: İşlenen suçun cezasıyla cezalandırılır.

-Müşterek Fail: Suçu birlikte gerçekleştiren kişileriden her biri ortak olarak eş bir şekilde sorumludur.

-Dolaylı Fail: Kanunda kastedilen suçu işlemek biçin bir gerçek kişinin araç olarak kullanılmasıdır.

-Azmettirme: Başkasını suç işlemeye azmettiren kişi, işlenen suçun cezası ile cezalandırılır. Üstsoy ve altsoy ilişkisinden doğan nüfuz kullanılmak suretiyle suça azmettirme halinde, azmettirenin cezası üçte birden yarısına kadar artırılır. Çocukların suça azmettirilmesi halinde, bu fıkra hükmüne göre cezanın artırılabilmesi için üstsoy ve altsoy ilişkisinin varlığı aranmaz.Azmettirenin belli olmaması halinde, kim olduğunun ortaya çıkmasını sağlayan fail veya diğer suç ortağı hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar hapis cezasına hükmolunabilir. Diğer hallerde verilecek cezada, üçte bir oranında indirim yapılabilir.

*Yardım Etme, 

 Suçun işlenmesine yardım eden kişiye, işlenen suçun ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, onbeş yıldan yirmi yıla; müebbet hapis cezasını gerektirmesi halinde, on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası verilir. Diğer hallerde cezanın yarısı indirilir. Ancak, bu durumda verilecek ceza sekiz yılı geçemez. Aşağıdaki hallerde kişi işlenen suçtan dolayı yardım eden sıfatıyla sorumlu olur: 

1. a) Suç işlemeye teşvik etmek veya suç işleme kararını kuvvetlendirmek veya fiilin işlenmesinden sonra yardımda bulunacağını vaat etmek. 
2. b) Suçun nasıl işleneceği hususunda yol göstermek veya fiilin işlenmesinde kullanılan araçları sağlamak. 
3. c) Suçun işlenmesinden önce veya işlenmesi sırasında yardımda bulunarak icrasını kolaylaştırmak.

*Suç İçtimaı

-Gerçek içtima

-Bileşik suç

-Fikri İçtima

-Zincirleme suç

** Kasten Öldürme, Kasten Yaralama, İşkence ve Yağma Suçlarında zincirleme suç hükümleri uygulanmaz.

*Suçta Tekerrür,

Bir kişinin, faili olduğu suçun cezasının kesinleşmesiyle beraber tekerrüre ilişkin zaman sınırında aynı kasıtlı suçtan veya aynı taksirli suçtan ikinci kez işleyen kişinin ceza infazı tekerrüre ilişkin koşullarda düzenlenir.

*Ceza Hukukunda Yaptırım

-Cezalar: Hapis Cezası ve Adli Para Cezasıdır.

-Güvenlik Tedbirleri: Belli hakları kullanmaktan yoksunluk, Müsadere, Çocuklara özgü güvenlik tedbirleri, Akıl hastalarına özgü güvenlik tedbirleri, Tüzel kişiler hakkında güvenlik tedbirleri

*Ceza ve Açılan Davanın Sonlanması

-Sanığın ve hükümlünün ölümü

-Af

-Dava ve Ceza Zamanaşımları

-Önödeme

Kaynakça: 5237 S.K. TÜRK CEZA KANUNU